Implementatie-Methode Mouris (I-MeMo)

5 B’s Samen optrekken

Een van de kennisproducten van het Project Samen optrekken is het overzicht 5 B’s van Samen optrekken. Dit overzicht laat zien aan welke touwtjes te trekken om Samen optrekken in de intramurale ouderenzorg vanzelfsprekender te maken. De 5B’s vormen dan ook de essentiële bouwstenen van I-MeMo. De oplettende lezer zal hier zeker de relatie met Vilans-modellen herkennen. In de samenwerkingsladder wordt stapsgewijze het opbouwen van een vertrouwens- en samenwerkingsrelatie met naasten (COUP-model) geconcretiseerd. De elementen van het SOFA-model (de 4 rollen van de mantelzorger en hoe daar aandacht aan te besteden) maken een belangrijk onderdeel uit van de Relatiedriehoek en zijn ook verwerkt in de Ladder. Ook de 6 tips voor het goede relatiegesprek met naasten (ook een kennisproduct van het project Samen optrekken) zijn gericht op de start van een betekenisvolle relatie.

NB: een reeds eerder ontwikkeld gespreksformat in het kader van de Mantelzorg Energie Check (zie ook bij product versterken zelfredzaamheid) is trouwens ook ook prima te gebruiken voor een gesprek over mogelijke ondersteuningsbehoeften van naasten.

I-MeMo en vernieuwing

I-MeMo is als implementatie methode een richtinggevend hulpmiddel voor de realisatie van een gewenste vernieuwing. In dit geval is de vernieuwing Samen optrekken, met als doel die vanzelfsprekender te maken. Het gewenste (tussen)resultaat heb ik omschreven als meer/andere inzet van naasten in de langdurige ouderenzorg. Dat kan intramuraal zijn, in een verpleeghuis, maar ook extramuraal, bij bijvoorbeeld verpleeghuiszorg thuis. Op 1 A4 staan voor Samen optrekken het doel, het resultaat, de interventie, de aanpak I-MeMo en een paar werkzame bestanddelen daarvan schematisch weergegeven.

I-MeMo in vier stappen

I-MeMo zelf bestaat uit vier volgordelijke stappen, die doel, resultaat, interventie en aanpak met elkaar verbinden. Stap A. Zicht op de beïnvloedende factoren Vernieuwing (wat is het doel en gewenst resultaat), Gebruikers (wie moeten ermee gaan werken) en Organisatie (waar moet de vernieuwing worden ingevoerd) Stap B. Wat is de concrete inhoud van de te onderscheiden bouwstenen bij elke factor? Stap C. Hoe kunnen we met een compacte nulmeting erachter komen hoe we qua factoren en bouwstenen ervoor staan? Stap D. Hoe gaan we op basis van al deze kennis versnellen en verduurzamen m.b.v. een concreet Verbetertraject? Er wordt achter de schermen nu hard gewerkt aan ondersteunende tools, zoals de nulmetingen voor Vernieuwing en Organisatie bij C. en een draaiboek voor het vernieuwingstraject bij D.

Wat is hier nou zo bijzonder aan?

Er is al heel veel bekend over samen optrekken met naasten (zie zoals gezegd bij Vilans, Waardigheid & Trots, Zorg voor Beter en andere kenniscentra) en over implementatie van sociale vernieuwingen (zie bij Movisie, ZonMw, Sociaal werk Nederland etc.). Dus waarom nou weer zo nodig iets nieuws bedenken?? En dat is dus een heel goede vraag!! Ik denk dat I-MeMo op slimme wijze werkzame bestanddelen vanuit allerlei visies, implementatiemethoden, werkwijzen en materialen met elkaar verbindt. En niet onbelangrijk: zij voegt er vervolgens bezieling aan toe en zet iedereen in de organisatie aan het werk. Zie hieronder het beste antwoord dat ik op dit moment kan geven op de vraag wat I-MeMo als interventie en integrale aanpak naar mijn bescheiden mening aardig uniek maakt.

1. Brede en methodische aanpak. I-MeMo laat zien hoe een complexe opgave als ‘Samen optrekken vanzelfsprekender’ op methodische wijze stapsgewijs kan worden aangepakt, met als vertrekpunt de factoren Vernieuwing & context, Gebruikers en Organisatie. Hierdoor vergroten we de kans op goede en duurzame resultaten.
2. Betekenisvolle relaties zijn de kern. I-MeMo samen optrekken is werken aan betekenisvolle relaties. De bezielende kern van deze sociale vernieuwing. Waar in een organisatie bewust gewerkt wordt aan verbondenheid, betrokkenheid en loyaliteit, wordt de weg vrijgemaakt naar meer en betere samenwerking. En daar profiteren alle betrokkenen van.
3. Toekomstperspectief, nulmeting en vervolg. I-MeMo nodigt van harte uit om op basis van relevante en concrete kijkpunten te bespreken waar de organisatie heen wil. We geven daarmee woorden en inhoud aan het abstracte begrip samen optrekken. Vervolgens bekijken we op basis van dit toekomstperspectief waar organisatie en medewerkers nu staan en hoe zij verder kunnen komen.
4. Eclectische methodiek. We benutten in het verbetertraject alle goede voorbeelden en hulpmiddelen die we in den lande kunnen vinden. I-MeMo als raamwerk en kapstok, een eclectische methode dus. Niet opnieuw het wiel uitvinden!
5. Iedereen in de organisatie eigenaar. I-Memo nodigt elke geleding in de organisatie uit om bij te dragen aan de vernieuwing: bestuur, management en beleid, (team)leidinggevenden, medewerkers zorg, welzijn en facilitair, behandelaren, bewoners/cliëntenraad en naasten zelf. Dit draagt eraan bij dat Samen optrekken van iedereen wordt, i.p.v. een opdracht voor een enkele werk- of stuurgroep. En dat een ieder wordt uitgenodigd te doen wat binnen zijn of haar ‘cirkel van invloed’ valt. Waarbij we dus niet op elkaar gaan zitten wachten. Dat draagt bij aan gedragen en succesvol samen optrekken.

Welke nulmetingen zijn al beschikbaar?

Momenteel is de nulmeting voor de bouwsteen Gebruikers de Beweging bij Medewerkers al beschikbaar. Die hebben we in een eerste versie op 1 juli 2024 gepresenteerd bij het congres van Waardigheid & Trots in Den Haag. Ook tijdens onze sessie op het symposium Zorgprofessional van de Toekomst op 8 oktober 2024 is deze quickscan door deelnemers besproken. Hier wordt zeer positief op gereageerd! Hier de laatste versie Beweging bij Medewerkers van november 2024.

Naast medewerkers zijn de naasten ook een belangrijke gebruikersgroep. Hierbij deel ik met jullie de 1e aanzet voor een dergelijk nulmeting voor de Beweging bij Naasten. Waar staan zij in het traject van weten naar doen? Nemen we hen voldoende mee of is het voor hen en zonder hen? De stellingen in deze aanzet zijn gebaseerd op het gedachtegoed van betekenisvolle relaties in het zogenaamde waardenraamwerk zoals ontwikkeld bij het Project Samen optrekken. Bij deze aan jou als geïnteresseerde lezer de oproep om deze nulmetingen op je eigen werkplek uit te proberen. Ervaringen hoor ik heel graag via de Contact-button! Zo gaan we op elkaars schouders staan en ontwikkelen we samen optrekken met elkaar verder. Zo heeft Zorggroep Elde Maasduinen (ZGEM) onze nulmetingen heel mooi doorvertaald in deze Samen doen peiling. Daarin hebben ze ook vragen voor vrijwilligers meegenomen. Op de site van ZGEM staat trouwens ook een mooie e-learning voor medewerkers in de ouderenzorg!

De prototypen van de andere nulmetingen, die van de Vernieuwing en het Bedrijf, worden momenteel door een aantal locaties in den lande bestudeerd op bruikbaarheid en meerwaarde. Zodra hier meer over bekend is, laat ik je dat zeker weten!

Participatief actieonderzoek

Dit is de werkwijze die we bij het Project Samen optrekken hebben gebruikt en die bij het Vernieuwingstraject van de I-MeMo ook gebruikt gaat worden. Participatief Actieonderzoek (PAO) is een onderzoeksbenadering die de deelnemers in staat stelt met elkaar complexe vraagstukken in hun dagelijkse werk op te lossen. Uitvoeren van PAO is het faciliteren van betrokkenen in: 1. het bewust worden van het (ontstaan van) onwenselijke situaties, 2. het verkennen hoe zij die situaties kunnen verbeteren en 3. het uitvoeren en borgen van het actieplan, zodat positieve veranderingen duurzaam worden. Lees hier meer.